رهیافت داده محوری

رهیافت داده محوری

امروزه رهیافت داده محوری، علوم داده(Data Science) و هوش مصنوعی (AI) در سازمانها، بسیاری از دغدغه ها و نیازمندیها را تسهیل و یا مرتفع نموده اند. این نیازمندیها شامل:

• امکان توزیع تحلیلگری و تفسیرگری
• غنی سازی تصمیم گیری ها
• امکان پیش بینی های داده محور

تا زمانی که سازمانها روش مدیریت و تسلط بر اطلاعات تولید شده و استفاده از آنها را، نهادینه نکرده باشد، و فرهنگ یک رهیافت داده محوری را در راستای استفاده از علم داده و هوش مصنوعی، مستقر نکرده باشد، داده محوری در حد اعلاء مستقر نمی شود.

• با این حال، تا زمانی که سازمانها روش مدیریت و تسلط بر اطلاعات تولید شده و استفاده از آنها را، نهادینه نکرده باشد، و اصطلاحاً فرهنگ داده محوری را در راستای استفاده از علم داده و هوش مصنوعی، مستقر نکرده باشد، داده محوری در حد اعلاء مستقر نشده است. میتوان داده و داده محوری را بعنوان خون در یک سازمان متصور شد. در آن صورت، علم داده (DS) و هوش مصنوعی (AI) بعنوان یک قلب و مسئول پمپاژ خون در سازمان دیده می شود.

 بعبارتی دیگر علم داده و هوش مصنوعی، به ویژه زیرمجموعه های آنها، از جمله:

• یادگیری ماشین (ML)
• یادگیری عمیق(DL)
• تجزیه و تحلیل پیشرفته

می تواند بسیاری از بینش ها و تصمیم گیری های در رهیافت داده محوری در سازمان، به طور خودکار گسترش و تقویت نمایند.

امروزه، رهیافت داده محوری می توان از همراهی دانایی و داده محوری، علم داده و هوش مصنوعی بعنوان ارکان اصلی مدیریت داده و محرک اصلی موفقیت نام برد. همچنین نمی توان سازمان موفقی را شناسایی کرد که داده محور نیست. و از هوش مصنوعی (AI) و علم داده (DS )بهره نمی برد.

هدف از این رهیافت

رهیافت داده محوری به معنای پرورش ذهنیت (با داده های مرتبط) در حین انجام امور و فرآیندهاست.از تجزیه و تحلیل تصمیمات مبتنی بر واقعیت استفاده می کند. هدف در داده محوری، استفاده از دانش تحلیلی مدیران و کارکنان، بعنوان بخشی طبیعی از روند انجام کار روزانه آنها می باشد.

1. مدیران و تصمیم گیران حوزه توسعه کسب و کار، در زمینه فروش، بازاریابی، امور مالی و عملیات، باید از کلیه “دارایی های داده ای” مربوطه استفاده کنند. در آن صورت است که میتوانند به سرعت تصمیمات صحیح را اتخاذ کنند. و سازمان را سوی به موفقیت تجاری و عملیاتی سوق دهند.
2. در یک سازمان “داده محور” تصمیمات استراتژیک و راهبردی، از تجزیه و تحلیل و تفسیر داده ها تغدیه می شوند.
3. در یک رویکرد داده محور، سازمان ها با هدف خدمات بیشتر به مشتریان و مصرف کنندگان خود مشاهده و سازماندهی می شوند.
4. با استفاده از داده محوری امکان اطلاع رسانی خدمات و محصولات سفارشی هر مشتری میسر خواهد بود. و مشتری محوری تقویت شایانی خواهد شد.
5. سازمانها می توانند از طریق توانایی استفاده صحیح در زمان مناسب برای تصمیم گیری قطعی، خود را در بازار متمایز کنند.

برای تبدیل شدن به یک سازمان داده محور، سازمانها باید راهبرد “تحلیل نتایج عملکردها” را بعنوان یکی از استراتژی های اصلی برگزینند. آنها باید با داده محوری قدرتمند شوند. همچنین با علم داده و هوش مصنوعی، فرصت های بالای ROI را شناسایی کرده و داده ها را به عنوان یک دارایی راهبردی فعال کنند.  

راهکارهای این رهیافت

امروزه نسل جدیدی از مشاوره سازمانی خلق شده اند که به مدیران کمک می‌کنند تحلیل داده‌ها را در سازمان، نهادینه کنند. و با این کار، ارزش بیافرینند. راهکارهای داده محور با کنارهم قراردادن:

• فناوری های مدیریت داده
• توانمندسازهای داده محور سازمانی
• توان فنی متخصصان علوم‌داده و هوش مصنوعی
• کارشناسان خبره مدیریت

تجزیه و تحلیل داده ها را برای تصمیم سازی داده محور و ارزش آفرینی داده محور، هدف گذاری می کنند. با راهکارهای داده محوری می توان منتظر دستیابی به موارد زیر داشت:

• پایش عملکرد نتایج و بهبود مستمر آن
• ترسیم نقشه راه صحیح، مطمئن و سیستماتیک برای انجام امور
• هدف گذاری واقع بینانه
• برنامه ریزی مبتنی بر حقایق
• تصمیم سازی کارشناسانه و بی طرفانه
• ارزش آفرینی با ایجاد خدمات و محصولات خلاقانه و کاربردی
• و…

سازمان های داده محور(Data-Driven Organization) چگونه سازمانی هستند؟

بسیاری از مدیران سازمان‌ها تصور می‌کنند که سازمانهای تحت مدیریت شان داده‌محور هستند. زیرا گزارشهای زیادی دارند یا داشبوردهای زیادی برای آنها طراحی شده‌است. در حالی که لزوماً چنین نیست. سازمان‌ها زمانی داده‌محور عمل می‌کنند که داده‌های مناسب را جمع‌آوری کنند. همچنین داده‌ها معتبر باشند و تحلیل درستی روی آنها انجام شود. و نتایج آنها در تصمیم‌گیری در نظر گرفته شود و منجر به اقداماتی گردند که ارزش داده‌ها در آنها کاملاً قابل درک باشد. و بتوانند زنجیره ارزش تحلیل داده‌ها را پوشش دهند.تنها سازمان‌هایی داده‌محور هستند که بتوانند کل این زنجیره را تا رسیدن به تصمیم‌ها و اقدام‌های لازم در کسب‌وکار طی کنند.تحلیل داده‌ها یک عنصر کلیدی در سازمان‌های داده محور است. اما اگر نتایج آن جدی گرفته نشود یا به درستی بکار گرفته نشود، سازمان داده‌محور نخواهد بود. سازمان برای داده‌محور بودن باید فرآیندهای لازم جهت تصمیم‌گیری بر اساس داده‌ها را داشته باشد. به طوری که تصمیم سازی ها بر روی کسب‌وکار سازمان مؤثر باشند.

 در یک نگاه جامع، این سازمان ها، نسلی از سازمان های عصر دیجیتال می باشند.تمام ارکان سازمانی شامل ارکان حکمرانی و ارکان مدیریتی، بر مبنای حداکثر استفاده از “دارایی های داده ای” فعالیت میکنند. 

همچنین تعاریف دیگری از سامان داده محور موجود می باشد که عبارتنداز:

• بجای احساسات، عقاید و نظرات شخصی در همه سطوح، بر اساس داده ها و واقعیت های منطبق بر رفتار داده، تصمیم گیری شود.
• تصمیمات راهبردی و استراتژیک خود را بر اساس تحلیل داده در اکوسیستم داده ای خود، اتخاذ کنند. (در اکثر مواقع)
• سازمان داده محور، سازمانی است که می تواند ارزش داده را به حداکثر برساند. و با داده ها بعنوان یک دارایی راهبردیِ اصیل و با کیفیت، برای نوآوری، چابکی، تصمیم گیری، بهبود اثربخشی، کاهش ریسک و ایجاد ارزش های جدید، از طریق علوم داده و هوش مصنوعی، رفتار کند. سازمان های داده محور، بهینه سازی، پیش بینی، یادگیری مداوم و فرهنگ دانش محور هستند.

تفاوت سازمانهای Data Driven با سایر سازمان ها

یکی از مهمترین تفاوتهای این سازمانها، مهارت آنها در تدوین فرضیه ها و حل مساله می باشد. سازمان های داده محور از نوعی روش علمی در کار با داده استفاده می کنند که منجر به اقدامات زیر در حل مسائل می شود:

• شروع کار با داده ها
• کاوش در داده ها و پاسخ به سوالهایی که با داده ها می توان پاسخ داد
• فرموله کردن سوال
• بررسی داده های فعلی برای یافتن سوال درست برای مطرح کردن
• ایجاد چارچوبی برای اجرای آزمایش روی داده ها
• تحلیل نتایج برای ایجاد بینش های جدید راجع به سوال

 عوامل توانمند ساز برای داده محوری  در سازمانها  

• مهارت شناسایی شاخص های کلیدی عملکرد
• مهارت حل ابرمسائل به روش داده محور
• مهارت داستان سرایی داده محور
• مهارت تخمین و پیش بینی آینده
• مهارت تجمیع و تلفیق داده های سازمانی، يکپارچه سازی داده ها
• مهارت مدل سازی، خلاصه سازی، روندسازی و کشف دانش از اطلاعات سازمانی
• مهارت اشراف بر ساختار داده ها و ارتباطات داده ها
• مهارت تصمیم گیری داده محور(سواد داده از کار با داده ها تا تجميع و تلفيق داده ها تا تفسیر و نتیجه گيری)
• مهارت برنامه ریزی داده محور

تصمیم گیری داده محور(Data-Driven Decision Making)

تصمیم‌گیری یکی از مهم‌ترین کارهایی است که راهبران سازمان‌ها انجام می‌دهند. بسیاری از سازمان‌های موفق دنیا می‌کوشند این تصمیم‌گیری‌ها را به روش داده‌محور انجام دهند. تصمیم گیری داده محور، تصمیم‌گیری بر اساس تحلیل داده به جای اتکا به تجربه و شهود (Gut-Based Decision Making) یا تجربه و دانش مستقیم یا ضمنی است. 

تصمیم گيری داده محور، فرآیندی است شامل تصاحب داده ها بر اساس شاخص های عملکردیِ . که قابل اندازه گیری، و تجزیه و تحلیل رفتارها، الگو ها و حقایق داده محور، جهت تدوین راهبردهای متناسب باشند.

 مراحل تصمیم گیری داده محور

چارچوب و نظام دستیابی به تصمیم گیری داده محور در سازمانها را می توان بصورت زیر ترسیم نمود:

• شناسایی ماموریت سازمان، چالش ها و نيازمندیها (شناسایی ابعاد مشکلات و چالش های اصلی)
• توسعه فرضیه ها
• شناسایی منابع داده ای
• تصاحب، پاکسازی و ساماندهی داده ها
• تفسیر نتایج (و تمرکز بر اینکه داده ها بیانگر چه چیزی نیستند؟)
• باز آفرینی مجازی رفتارها، عملکرد ها، الگو ها و دستاورد ها با تجزیه و تحلیل های آماری و داده کاوی
• تصمیم سازی و تمرکز ویژه روی آسان سازی تصمیم گیری
• انتشار نتیجه گیری های آگاهانه و راهبری
• ارتباط گیری و بازخورد

 فرهنگ سازی داده محور

فرهنگ سازی داده محوری در سازمانها، یکی از مهم ترین چالش های این حوزه می باشد. برای ساماندهی فرهنگ داده محوری در سازمان می توان به این نکات توجه کرد:

• فرهنگ استقرار داده محوری از مدیران ارشد، آغاز کنید.
• شاخص های ارزیابی عملکرد و نتایج را با ذکاوت و تیز بینی انتخاب فرمایید.
• دانشمندان داده (Data Scientist) را به مدیران ارشد نزدیک تر کنید.
• مشکل دسترسی به داده را به سرعت حل کنید. داده های موثق و قابل اطمینان توزیع کنید.
• عدم قطعیت ها را کمی و قابل مدیریت کنید. برای این کار از موارد زیر آغاز کنید:
  • تصمیم گیران را با کیفیت داده ها و میزان اعتمادشان به منابع اطلاعاتی و داده ها درگیر کنید.
  • تصمیم گیران را مجبور به ارزیابی مدل های تصمیم گیری خود کنید.
  • تصمیم گیران را مجبور به انجام آزمایش های داده محور کنید.
• اثبات مفهومی (Proof of Concept)راهکارهای داده ایی را مطالبه گری کنید.
• آموزش مستمر توانمندسازهای داده محوری را اولویت دهید. بزرگترین سرمایه گذاری در داده محوری، سرمایه گذاری بر افزایش سواد داده ای کارکنان سازمان خواهد بود.
• فقط مشتریان و رفتارشان را در کانون تجزیه و تحلیل های سازمانی قرار ندهید. کارکنان، دستاوردها و نتایج اقدامات را نیز تحلیل فرمایید.
• در جایگزینی و استفاده مجدد از منابع اطلاعاتی و غنی سازی فرآیندها با سایر داده ها سختگیر نباشید. در این کار از تنفیذ امور بصورت جدی بهره برداری کنید.
• داستان سرایی تحلیلی را ارکان سازمان نهادینه فرمایید.

چگونه علم داده، هوش مصنوعی و داده محوری در سازمان ها پیاده سازی می شوند؟

جهت استقرار داده محوری باید از “پلتفرم داده” و “تیم متخصصین داده” در کنار ارتقای مهارت های “سواد داده” مدیران و کارشناسان استفاده نمود. این امر مستلزم ارتقای بلوغ داده محوری، و تفکر خودکار سازی فرآیندها و تصمیم سازی هاست. 

• تصمیمات سازمانی نباید منطبق بر شهود فردی مدیران یا کارشناسان باشد. سرعت و کیفیت تصمیم گیری منوط به وجود بینش جامع و آگاهی متناسب با اجزای اصلی و فرعی تصمیم دارد. که با وجود داده ها و داده محوری می توان فرایند تصمیم سازی داده محور را نهادینه نمود. سازمانهای داده محور در زیرساخت ها و پلتفرم های داده ای مناسب، تیم تحلیل داده و فرایندهای حاکمیت داده، سرمایه گذاری می کنند. تا بتوانند از دستاوردهای داده محوری در افزایش کارایی و بهره وری بهره ببرند. با داده محوری، تحلیلگران داده، زمان کمتری را به برای تجمیع داده، پاکسازی داده ها صرف می کنند و مدت بیشتری را صرف تولید بینش داده های مهم می کنند.
• غنی سازی و ادغام فشرده داده ها و تجزیه و تحلیل ها در پلتفرم داده ها، صلاحیت های اصلی سازمان را برای باز کردن فرصت های پنهان کسب و کار و افزایش کارآیی و اثربخشی، را افزایش می دهد. تجزیه و تحلیل هدفمند داده ها، آگاهی و بینش های کلیدی سازمانی را موجب می شوند و نقش اصلی را در تصمیم سازی، تصمیم گیری و هدایت عملیات کسب و کار به سطح بهتر ایفا خواهد کرد.
• داده ها و داده محوری ، عوامل درآمدزایی جدید در سازمان ها با ایجاد ارزش های جدید، محصولات و خدمات جدید، سفارشی سازی خدمات به هر مشتری به شمار می آیند.. بهبود بی وقفه داده ها و طبیعتاٌ بهبود پیش بینی ها، به قدرت بخش بودن تصمیم گیری، کمک شایانی خواهد کرد.

راهکارها و خدمات داده محوری تیم فرابر

• تشکیل انبارداده/ دریاچه داده بعنوان بستر تصاحب داده های سازمانی
• ساماندهی Master Data Management، مدیریت کیفیت داده ها و یکپارچگی داده ها
• راهکارهای کشف ناهنجایهای داده ای (Anomaly Detection) و شناسایی نتایج، فرآیندها و موجودیت های ناهنجار
• راهکارهای ارائه داشبوردهای مدیریتی، راهبردی/استراتژیک، کنترلی و نظارتی
• داده کاوی سازمانی برای کشف دانش نهفته سازمانی
• طراحی و پياده سازی پلتفرم ذخیره سازی داده های عملیاتی و جریانی و بلادرنگ در قالب پلتفرم داده سازمان (Data Platform)
• طراحی و پیاده سازی پلتفرم رویکردهای تحلیلی سازمان(Analytics Platform)
• ارائه راهکارهای کشف تقلب و تخلف داده محور (پیش گیری و جلوگیری اتوماتیک)
• ارائه راهکارهای مدیریت سیستماتیک ریسک ها
• ارائه راهکارهای تحلیل احساسات در سامانه های CRM و شبکه های اجتماعی
• ارائه راهکارهای تحلیل رفتار مشترکین/مشتریان
• ارائه راهکارهای تحلیل سودآوری و مالی
• ارائه سیستم های توصیه گر
• ارائه خدمات بهینه‌سازی، افزایش بازدهی عملیاتی و برنامه‌ریزی ظرفیت تقاضا
• ارائه خدمات تحلیل ترافیک شبکه ها
• ارائه سامانه های هوشمند و تصمیم گیر