بینایی ماشین و بینایی کامپیوتر
ایدهی خلق قوهی بینایی برای رایانهها چیز جدیدی نیست. دههها در داستانهای تخیلی زیادی در مورد ماشینهای که میتوانند ببینند صحبت شده است. اما امروزه این موضوع دیگر یک تخیل صرف نیست. بینایی ماشین (Machine vision) اولین مفهومی بود که به وجود آمد. این مفهوم مهندسی، در حقیقت به کارگیری تکنولوژیهای موجود برای دیدن و نظارت بر مراحل مختلف خط تولید یک محصول است. به عنوان مثال در یک کارخانه، میتوان با استفاده از بینایی ماشین، خطاهای خط تولید محصولات را شناسایی کرد. یا در یک کارخانه مواد غذایی، با استفاده از این تکنولوژی، مراحل بستهبندی را زیر نظر گرفت.
تفاوت (Machine vision) و کامیپوتر
اگر (Machine vision) را مانند بدن یک انسان تصور کنیم، بینایی کامپیوتر (Computer vision)، در حقیقت مغز و سیستم عصبی این انسان است. یک سیستم بینایی ماشین، با استفاده از دوربینهای مختلفی، یک تصویر را میبیند. پس از آن، الگوریتمهای بینایی کامپیوتر، این تصویر را پردازش و تفسیر میکنند تا بتوان بر اساس دادههای بهدستآمده، تصمیمگیری نمود.
بینایی کامپیوتر را میتوان به تنهایی و خارج از یک سیستم ترکیبی با (Machine vision) استفاده کرد. اما یک سیستم بینایی ماشین، بدون استفاده از بینایی کامپیوتر به عنوان مغز متفکر آن، کاربردی ندارد. بینایی کامپیوتر، مفهومی فراتر و گستردهتر از پردازش تصویر (image processing) است. در بینایی کامپیوتر، تصویرهای ما نیازی نیست الزاما تصاویر و ویدیوهای گرفتهشده توسط دوربینهای معمولی باشد؛ بلکه این تصاویر میتوانند، تصاویر حاصل از سنسورهای گرمایی، مادون قرمز یا تشخیص حرکت باشند. علاوه بر این، بینایی کامپیوتر قادر است تصاویر سه بعدی یا متحرک را نیز پردازش کند. این تکنولوژی حتی قادر به تشخیص حرکات غیرقابل پیشبینی است؛ کاری که تکنولوژیهای مشابه قادر به انجام آن نیستند. عملیاتهای پیچیدهی بینایی کامپیوتر در نهایت منجر میشوند از یک تصویر، اطلاعات ارزشمندی استخراج کنیم.
با پیشرفتهایی که در حوزهی بینایی کامپیوتر صورت گرفته، موارد استفاده از بینایی ماشین به شدت زیاد شده است. کاربردهایی مانند خودروهای خودران، تطبیق تصویر پاسپورت با چهره فرد در فرودگاه و انجام جراحی با استفاده از ربات، از کاربردهای جدید سیستمهای بینایی ماشین و بینایی کامپیوتر است.
همکاری و تفاوت (Machine vision) و بینایی کامپیوتر
بینایی کامپیوتر تمام ماشینهایی که توسط رایانهها کنترل میشوند را قادر میسازد تا ایمنتر و هوشمندانهتر عمل کنند. از کارخانهها و زمینهای کشاورزی بزرگ گرفته، تا پهپادهای کوچکی که کارهای متعددی انجام میدهند، بینایی کامپیوتر سبب شده تا پیشرفتهای عظیمی صورت گیرد. دوربین و کامپیوتر با همکاری یکدیگر میتوانند با سرعت حیرتانگیزی، کارهایی را انجام دهند که از حیطهی قدرت هر انسانی خارج است.
اگر یک انسان بخواهد تصاویری که در یک ساعت بر روی Snapchat آپلود میشوند را ببیند، حدود ۱۰ سال زمان میبرد! کند بودن انسان و همچنین کم بودن دقت وی، عاملی است که ما را مجبور به استفاده از بینایی ماشین و بینایی کامپیوتر کرده است. در دنیای امروز، کارخانههایی که از بینایی ماشین استفاده نکنند، نمیتوانند در بازار رقابتی دوام بیاورند. به عنوان یک مثال کوچک، برچسبهای روی محصولات از ملزومات خط تولید هر کارخانهی مواد غذایی است. به هیچ وجه توسط نیروی انسانی نمیتوان تمامی محصولات تولیدشده را کنترل کرد و دید آیا برچسب به درستی چسبانده شده است یا نه.
اجزا اصلی در یک سیستم بینایی ماشین
یک سیستم بینایی ماشین استاندارد، دارای اجزای زیر است:
- یک یا چند دوربین
- سیستم نورپردازی برای اطمینان از کیفیت تصاویر گرفتهشده
- لنز
- قاب نگهدارنده دوربین
- کامپیوتر یا نرمافزار برای پردازش تصاویر
- الگوریتمهای یافتن الگوها یا سایر الگوریتمها با توجه به طبیعت تصاویر
- اجزای خارجی مانند مانیتور و بازوهای رباتیک
آینده (Machine vision) و بینایی کامپیوتر
در مورد آیندهی فناوریهای بینایی ماشین و بینایی کامپیوتر، سناریوهای مختلفی وجود دارند که روز به روز نیز تغییر میکنند! هر چقدر که مرزهای جدیدی از فناوری یافت میشود، کاربردهای بیشتری نیز برای فناوریهای بینایی ماشین ظهور مییابد. احتمالا به جای سازگارسازی سیستمهای موجود، سیستمهایی با اهداف جدید در مکانهای مختلف جایگذاری میشوند. لازم به ذکر است که کاربرد بینایی ماشین تنها به کارخانههای و کسبوکارهای خاص محدود نمیشود و روزانه راهکارهای بسیار جدیدی در تمامی حوزههای توسط شرکتهای مختلف ارائه میگردد.
در بعد بینایی کامپیوتر، فناوریهای مانند یادگیری عمیق، رایانش ابری و فناوریهای مربوط به یکپارچهسازی دادهها، فرصتهای بینظیری را پیش روی ما قرار دادهاند. هر کارخانهای میتواند از فناوریهای جدیدی مانند یادگیری ماشین بهرهمند شود و دادههای خود را نیز در اختیار سایر سیستمهای ERP قرار دهد. در بعد ماشینی، پیشرفتهای بسیاری برای بهبود کیفیت دوربینها و لنزها و همچنین بازوهای رباتیک صورت خواهد گرفت.
منبع: علیرضا کریمی – فنولوژی